Wat is een organogram?
Een organogram is een schematische weergave van de interne organisatie en de afdelingen die in deze interne organisatie horen. Hierin wordt de formele aansturing en onderlinge gezagsverhouding tussen personen en afdelingen weergegeven. Zodoende wordt een organogram ook wel organisatiestructuur of organigram genoemd. Onderlinge gezagsverhoudingen bestaan uit taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de medewerkers. Deze worden vastgelegd in procedures en beslissingsbomen. Op deze manier legt een organogram de gezagsverhouding en eindverantwoordelijkheid vast. Dit zorgt voor sturing binnen de organisatie en maakt het een belangrijk onderdeel van een interne analyse.
Verschillende organisatiestructuren
De invulling van een organogram verschilt per organisatie. Hoe een organogram is ingedeeld hangt af van de grootte van een organisatie en de onderlinge gezagsverhoudingen die daarmee gepaard gaan. De meest voorkomende organisatiestructuren zijn als volgt:
- Lijnorganisatie
- Lijn-staforganisatie
- Matrixorganisatie
- Netwerkorganisatie
Lijnorganisatie
In het bovenstaande organogram is een voorbeeld van lijnorganisatie weergegeven. Een lijnorganisatie bestaat alleen uit hiërarchische gezagsverhoudingen. Hierbij verloopt aansturing en verantwoording via de verticale weg. Zo bepaalt de directie of manager welke werkzaamheden verricht dienen te worden. Deze worden vervolgens door de ondergeschikten uitgevoerd. Over het algemeen is dit een veel voorkomende organisatiestructuur bij kleine organisaties.
Lijn-staforganisatie
In het bovenstaande organogram is een voorbeeld van een lijn-staforganisatie weergegeven. Een lijn-staforganisatie is vergelijkbaar met een lijnorganisatie, maar beschikt naast de directie ook over een staforgaan. Een staforgaan bestaat uit deskundigen. Zij staan de directie bij door gevraagd en ongevraagd te adviseren en te ondersteunen waar nodig. Daarnaast ondersteunen zij met hun kennis het productieproces en R&D-afdeling.
Matrixorganisatie
In het bovenstaande organogram is een voorbeeld van een matrixorganisatie weergegeven. Een matrixorganisatie is een combinatie van een lijnorganisatie en lijn-staforganisatie. In een matrixorganisatie worden medewerkers van verschillende afdelingen in een gezamenlijk project bij elkaar geplaatst. Formeel blijven de medewerkers op hun eigen afdeling werkzaam, waarbij ze verantwoording afleggen aan de lijnmanager. In het project waarin ze geplaatst zijn wordt verantwoording afgelegd aan de projectmanager. Kortom, medewerkers die zowel in projecten deelnemen als op hun eigen afdeling werken, dienen twee managers. Deze organisatiestructuur ontstaat wanneer een bepaald onderwerp op meerdere afdelingen betrekking heeft. De matrixorganisatie is ook de meest voorkomende organisatiestructuur.
Netwerkorganisatie
In het bovenstaande organogram is een voorbeeld van een netwerkorganisatie weergegeven. Een netwerkorganisatie bestaat uit individuen die op basis van kenniswerving en kennisdeling contacten met elkaar onderhouden. De betekent dat medewerkers buiten de grenzen van de organisatie een netwerk aan contacten ter beschikking hebben om doelstellingen van de organisatie te behalen. De grenzen van de organisatie zijn in het voorbeeld als groene cirkels weergegeven. Een netwerkorganisatie komt steeds meer voor. Vooral bij organisaties die op basis van kennis verwerven en kennis delen hun primaire proces hebben ingericht wordt vaak gebruik gemaakt van een netwerkorganisatie.
Organogram maken
Het maken van een organogram kan vrij eenvoudig. Bijvoorbeeld met Word, Excel of PowerPoint. Hierin zijn standaard verschillende templates beschikbaar. Daarnaast zijn er ook diverse online tools beschikbaar voor het maken van een organogram. Om een organogram zo goed mogelijk te visualiseren is het verstandig om op voorhand de organisatiestructuur helder te hebben. Hierbij is het belangrijk dat de schematische weergave overzichtelijk is en dat de onderlinge gezagsverhoudingen duidelijk zijn aangeduid. Deze kunnen worden verduidelijkt met behulp van verschillende kleuren en vormen.
Vond je dit artikel interessant of heb je nog vragen? Plaats een reactie hieronder.
Bronvermelding
Marcus, J., & Dam, N. (2019). Handboek Organisatie en Management. Een praktijkgerichte benadering (9de ed.). Noordhoff.
Citeer dit artikel
Eelants, M. (2021, 19 mei). Organogram: organisatiestructuur inzichtelijk. Gedragvandeconsument.nl. Geraadpleegd van https://gedragvandeconsument.nl/organogram/
Mitch Eelants
Marketing Intelligence Analist
Met een master in marketing begrijpt hij de essentie van consumentengedrag. Leergierig en ambitieus heeft hij MarketingModellen.com in zijn eigen tijd naar een succes getild. Nu ontwikkelt hij zich verder als auteur voor Strategischmarketingplan.com en Gedragvandeconsument.nl.
Hulp nodig?
Heb jij hulp nodig met jouw onderzoek?
Ik help je graag verder.